معدن طلا-مس شادان دارای پروانه بهرهبرداری به نام شرکت کارند صدرجهان است. این معدن در 65 کیلومتری جنوب غربی شهر بیرجند واقع شده است. شادان نخستین ذخیره مس – طلا پورفیری شناخته شده در شرق ایران بوده که از لحاظ تقسیمات ساختاری در حاشیه شرقی بلوک لوت قرار گرفته است. این ناحیه به واسطه ماگماتیسم گسترده کالک آلکالن و آلکالن، محل مناسبی برای تشکیل ذخایر مس پورفیری بوده و میتواند دومین کمربند مهم ذخایر پورفیری ایران بعد از زون ارومیه-دختر باشد.
کانیسازی در محدوده شادان
کانیسازی طلا و مس در شادان در چند تیپ مختلف شامل پورفیری، رگهای و پلاسری رخ داده است
- کانی سازی نوع پورفیری:
کانهزایی نوع پورفیری که مرتبط با تودههای پورفیری بوده و از لحاظ ترکیب، بافت و سن تشکیل قابل مقایسه با سایر تودههای پورفیری شرق ایران میباشد. این تودهها در حجم نسبتا وسیع در محدوده اکتشافی برونزد دارد. کانهزایی طلا و مس به صورت افشان و رگچهای در داخل توده پورفیری و سنگهای ائوسن تشکیل شده است. آلتراسیونهای مربوط به سیستم پورفیری شامل انواع آلتراسیون پتاسیک، فیلیک، پروپیلیتیک، کوارتز-کربناتی و آرژیلیک ثانویه در تودههای نیمه عمیق، دایکها و سنگهای میزبان ائوسن گسترش یافته است. در اثر حضور این توده، انواع سیستم کانیزایی پورفیری به صورت رگچههای موازی (sheeted veins) و استوکورک، برش و افشان در داخل توده شادان پورفیری و همچنین سنگهای آذرآواری و آندزیتی میزبان توده رخ داده است.
رگچههای کوارتز حاوی پیریت، کالکوپیریت و مقادیر کمی بورنیت، آرسنوپیریت و مگنتیت در تودههای نفوذی پورفیری و یا نزدیک آنها یافت میشوند. کانهزایی از نظر زمانی، مکانی و زایشی همراه با دگرسانی هیدروترمال مرتبط با تودههای نفوذی میزبان و سنگها دیواره میباشد.
عملیات اکتشاف حین استخراج برای افزایش ذخیره تیپ پورفیری از اواخر سال 1399 آغاز شده است و همچنان ادامه دارد.
- کانیسازی نوع رگهای:
سیستم رگهای شامل دو نوع رگهها و زونهای سیلیسی- برشی و سیلیسی-کربناته میباشد. سیستم کانیزایی رگهای عموما در امتداد شکستگیهای با روند شمال غرب- جنوب شرق توسعه یافته است؛ ولی رگههایی با روندهای متمایز نیز دیده شده و گسترش و توسعه رگهها عموماً از لحاظ مکانی با توسعه سیستم شکستگی فوق همراه میباشد. با توجه به ارزیابیهای صحرایی به نظر میرسد که در هر یک از رگههای فوق چندین نسل چرخش سیالات حضور داشته است، بطوریکه گاهی چند نسل سیلیسزایی و برشی شدن دیده میشود. در این نوع سیستم کانیزایی، گانگ اصلی سیلیس و کربنات است. کانیزایی در این سیستم برای طلا و مس میتواند دارای پتانسیل اقتصادی باشد. کانهزایی در این تیپ هم به صورت سولفیدی (کالکوپیریت، پیریت، کالکوسیت و…) و هم اکسیده میباشد.
- کانیسازی طلای نوع پلاسری
در بخش جنوب محدوده شادان، محدوده کانسار پلاسری قرار گرفته که با بررسیهای اولیه، انجام عملیات اکتشافی بر روی آنها برنامه ریزی شد. پلاسرها، نهشتههای نابرجای اقتصادی همراه با تجمع کانیهای سنگین میباشند. به دلیل حضور ذخایر پورفیری و رگهای در بالادست این بخش، شرایط لازم برای تشکیل این تیپ کانسارها در محدوده معدنی شادان مهیا شده است. از امتیاز این نوع کانسارها نیاز نداشتن به خردایش و معدنکاری راحت و ارزان است. شرایط آب و هوایی لازم معمولا برای آنها نیمهخشک با فرآیندهای سیلابی بوده که شرایط فوق در منطقه شادان جهت تشکیل این نوع کانسارها فراهم بوده است.
میزان ذخیره
میزان ذخیره اثبات شده براساس پروانه بهرهبرداری 8/27 میلیون تن کانسنگ با میانگین عیار ppm 55/0 طلا برای ذخیره تیپ پورفیری میباشد.
استخراج ماده معدنی
عملیات استخراج در معدن شادان از مهرماه 1399 به صورت روباز آغاز شده است. در ابتدا، این عملیات با استفاده از بیلهای مکانیکی صورت میگرفت، ولی در حال حاضر عملیات انفجار به صورت منظم در معدن برای استخراج ماهانه 80 هزار تن کانسنگ طلای اکسیدی انجام میشود.
فرآوری مواد معدنی
فرآوری زونهای اکسیدی طلا در به صورت هیپلیچینگ با ظرفیتهای 50 هزار، 100 هزار و یک میلیون تن در معدن شادان در حال انجام است.
زیر ساختها
خط انتقال برق (400 کیلووات و 3000 کیلووات) و آب برای معدن شادان در سال 1400 تکمیل شده است. بهرهبرداری از خط سنگشکن معدن با ظرفیت ماهانه 80 هزار تن در شهریورماه 1400 صورت گرفت. امید میرود با برنامهریزیهای انجام شده تا پایان سال 1400، کارخانه استحصال طلای شادان تکمیل شود. سایر طرحهای توسعه معدن مانند ساخت اقامتگاه معدن در دست اقدام میباشد.